Antalya Denizcileşme Platformu Başkanı İzzet Ünlü, İleri Gazetesi’nde kaleme aldığı köşe yazısında Büyük Atatürk’ün emaneti Savarona’nın hikayesini yazdı :
Türkiye’deki ilk özel yatlarından birisi olan gemi, Atatürk’ün hastalandığı dönemde doktorların tavsiyesi üzerine 1938 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından satın alınmıştır. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, Savarona’da geçirdiği son altı hafta boyunca kabine toplantıları düzenlendi, önemli konuklar, devlet başkanları ağırlandı.
Savarona’yı kim tasarladı ?
Adını Hint Okyanusu’nda yaşayan Afrika kuğusundan alan Savarona, 1931 yılında Gibbs & Cox tarafından Brooklyn Köprüsü’nün mühendisi Amerikalı John A. Roebling’in mirasçısı Emily Roebling Cadwallader için tasarlanmıştır. İç tasarımı Donald Starkey Designs, dış tasarımı Cox & Stevens, deniz mühendisliğinı ise Cox & Stevens ve Diana Yacht Design B.V. tarafından yapılmıştır. Fakat dönemin en büyük yatı ünvanına sahip bu yat, vergi sebepleriyle ABD’ye sokulamayınca Hamburg’a geri döndürülmek zorunda kaldı.
Savarona Yatı neden satın alındı ?
Yüksek dış alım vergisinden dolayı Amerika Birleşik Devletleri’ne giremeyince Savarona Yatı böylelikle satılığa çıkarıldı fFakat doktor tavsiyesinin yanında bu yatı almaya sebep olan başka olaylar zinciri de bulunuyor. 1936 yılında Kral VIII. Edward İstanbul’u ziyaret etti ve o zamanki devlet yatı olan Ertuğrul’da Mustafa Kemal Atatürk’ün konuğu oldu. Bacadan dökülen kurum kralın beyaz kıyafetini öylesine kirletti ki Atatürk Ertuğrul’u hurdaya gönderdi ve yeni bir cumhurbaşkanlığı yatı araştırılması için emir verdi.
Atatürk, Savarona’nın fotoğraflarını görünce çok beğendi ve ”Ne olurdu bu güzel gemi elimize birkaç sene önce gelmiş olsaydı.” demekten kendisini alamadı.
Berlin Büyükelçisi Haydar Apak, Cadwalader ailesiyle temasa geçti. Ardından Cumhurbaşkanlığı özel kalem müdürü Hasan Rıza Soyak başkanlığında, bir komisyon kuruldu. Genç Türkiye Cumhuriyeti Savarona’yı, 23 Şubat 1938’de resmen satın aldı. Ödenen para 1 milyon 200 bin dolar idi. İngiltere’nin Southampton Limanı’nda 24 Mart 1938’de törenle Türk Bayrağı çekilen Savarona, Hamburg’ta bakımdan geçirildi.
Buradan 22 Mayıs’ta yola çıkan Savarona, 1 Haziran’da İstanbul’da Dolmabahçe Sarayı önüne demir attı. Büyük Önder’in hastalığının ilerlemesi üzerine doktorları, deniz havası ve deniz gezileri ile hava değişiminin iyi gelebileceği düşüncesiyle böyle bir öneride bulunmuşlardı. Böylece Atatürk, doktorlarının tavsiyesi üzerine alınan Savarona yatına 1 Haziran 1938’de geçti.
Atatürk, Savarona’da 54 gün çalışmalarını sürdürdü
Mustafa Kemal Atatürk, 25 Temmuz 1938’e kadar 54 gün kaldığı Savarona’da ilk toplantısını 2 Haziranda yaptı. 20 Haziran 1938 tarihinde Savarona’da gerçekleştirilen ilk toplantıda Hatay sorununu ele aldı. 4,5 saat süren ve Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ın da katıldığı bu toplantıda, Fransa’nın uzlaşmaz tutumunu sürdürmesi durumunda izlenecek yöntem görüşüldü.
Mustafa Kemal Atatürk, Türk askerinin 5 Temmuz 1938’de Hatay’a girmesi sevincini de Savarona yatında yaşadı. Başbakan Celal Bayar, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, İstanbul Valisi Muhittin Üstündağ’ı kabul eden Atatürk, İstanbul imar projesini de ele aldı.
Atatürk, aynı gün Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu kol başkanlarıyla da görüştü. Savarona üretildiği zaman sebebiyle bütün alışkanlıkları yıkmış bir yattır. Çünkü o güne dek yapılmış bütün yatlar, İngiliz Kraliyeti’ne aitti ve Savarona kraliyete ait olmayan ilk büyük yattı.
Mustafa Kemal Atatürk Savarona Yatında
Atatürk’ün vefatından sonra Savarona bir daha yelken açmadı, yat İkinci Dünya Savaşı boyunca İstanbul Boğazı’nda Kanlıca Koyu’nda demirli kalmıştır. Ta ki Türk Deniz Kuvvetleri’nin onu eğitim gemisi olarak kullanmasına kadar.
1979 yılında Heybeliada’da Deniz Harp Akademisi önündeyken yanan Savarona için 1989 yılında hurdaya çıkarılma kararı alındı. Fakat basının yer verdiği haberler sayesinde halkın tepkisiyle karşılaşan bu kararın neticesinde iş insanı Kahraman Sadıkoğlu, yatı 49 yıllığına kiraladı.
Sadıkoğlu Savarona’yı önceki görkeminden daha iyi bir hale kavuşturmak için çok çaba isteyen yeniden döşeme işine başladı. İçi Donald Starkey tarafından tasarlanan yatı yenilemek için 425 işçi yaklaşık üç yıl boyunca çalıştı.
Günümüzde Savarona Yatı Nereye bağlandı ?
1938 yılında satın alınan ve Atatürk’ün çok kısa süre kullandığı Savarona, Kahraman Sadıkoğlu’ndan satın alındıktan sonra bir süre Cumhurbaşkanlığı yatı olarak kullanıldı. 2013’ten beri Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde bulunan ve bir süre Kuruçeşme limanında tutulan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün yatı Savarona 2019’da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na devredilmiştir.
Savarona artık Mehmetçiğe emanet
Bakımı yapıldı, yenilendi, incelendi… geçmişten geleceğe miras Savanora Deniz Kuvvetleri tarafından 19 Eylül 2023 tarihinde İstanbul Tersanesi Komutanlığı’nda havuza alınarak bakım-onarım faaliyetlerine başlanan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün son günlerini sürdürebildiği yatı Savarona, tekrar denize indirildi.
Kaynak: ilerigazetem.com
